Σήμερα είναι η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου, καθώς απόψε (20.06.2024) το βράδυ (23:50 μ.μ.) λαμβάνει χώρα το θερινό ηλιοστάσιο 2024, γεγονός που σηματοδοτεί «αστρολογικά» και την έλευση του φετινού καλοκαιριού, για το βόρειο ημισφαίριο της Γης, όπου ανήκει η Ελλάδα.
Το καλοκαίρι, βέβαια, έχει ξεκινήσει από 1η Ιουνίου, κάτι που έχουμε διαπιστώσει και από τις υψηλές θερμοκρασίες. Το θερινό ηλιοστάσιο που αποτελεί την μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, πρόκειται να διαρκέσει σχεδόν 15 ώρες (ανατολή του Ήλιου στις 06:02 και δύση στις 20:50) .
Να σημειωθεί ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που συμβαίνει δύο φορές το το χρόνο, και έτσι έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο (Ιούνιος) καθώς και το χειμερινό (Δεκέμβριος). Το καλοκαίρι, η ημέρα του ηλιοστασίου είναι μεγαλύτερη, ενώ το χειμώνα είναι η μικρότερη μέρα του έτους, σε όλες τις περιοχές της Γης.
Παράλληλα, το προσεχές Σάββατο (22.06.2024), θα λάβει χώρα η πανσέληνος του Ιουνίου ή πανσέληνος της φράουλας. Της αποδίδεται αυτός ο χαρακτηρισμός, καθώς το φεγγάρι θα φαίνεται μεγαλύτερο σε μέγεθος και πιο σκούρο στο χρώμα, λόγω του ότι η σελήνη θα βρίσκεται πιο κοντά στη γη.
Μετά την 22η Ιουνίου, οι ημέρες αρχίζουν σταδιακά να μικραίνουν μέχρι να εξισωθούν με τις νύχτες. Η εξίσωση αυτή στη διάρκειας της μέρας με τη νύχτα σηματοδοτεί την φθινοπωρινή ισημερία.
Τι σημαίνει ηλιοστάσιο;
Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης είναι στραμμένος πιο κοντά ή πιο μακριά από τον Ήλιο, ο οποίος βρίσκεται στο ψηλότερο ή χαμηλότερο σημείο του ουρανού. Η λέξη ηλιοστάσιο είναι σύνθετη και προέρχεται από την λέξη «Ήλιος» και το «στέκομαι/ στάση)», καθώς λίγες μέρες πριν ή μετά τα ηλιοστάσια, ο ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή τα νότια, κίνηση που την ημέρα του ηλιοστασίου μηδενίζεται και αντιστρέφεται.
Πολιτιστικές επιδράσεις και λαογραφία
Αρκετοί ανθρώπινοι πολιτισμοί εόρταζαν τόσο το χειμερινό, όσο και το θερινό ηλιοστάσιο, όπως και τις ισημερίες. Οι αρχαίοι πολιτισμοί διοργάνωναν πολυήμερες γιορτές για να τιμήσουν τη μεγάλη νίκη του Ήλιου την 21η μεγαλύτερη ημέρα του Ιουνίου και του χρόνου.
Στην αρχαία Ελλάδα γιόρταζαν κατά το θερινό Ηλιοστάσιο την ανάσταση της κόρης Περσεφόνης και δόξαζαν τον Διόνυσο, τον ελευθερωτή των ανθρωπίνων ψυχών. Η Περσεφόνη είναι η ψυχή της Γης, η οποία πέρασε απ’ όλες τις καταστάσεις των τεσσάρων εποχών και κατόπιν ανέβηκε στον Όλυμπο, στη χώρα της αιώνιας ζωής.
Πριν όμως έρθει στη χώρα της αιώνιας ζωής συνεζεύχθη τον Διόνυσο και έτσι θα ζήσει μαζί του την αιώνια νεότητα και ευθυμία.
Επιπλέον, οι αρχαίοι Έλληνες συμβόλιζαν την καλλιέργεια του σίτου με την καλλιέργεια της ψυχής. Κατά το θερινό ηλιοστάσιο ωριμάζει ο σίτος του οποίου η σπορά, η βλάστηση και η ωρίμανση εικονίζει την εξέλιξη της ψυχής που οδεύει προς την αποθέωση. Την καλλιέργεια του σίτου δίδαξε στους ανθρώπους η Δήμητρα που είναι η θεά της Γης. Οι σύγχρονοι παγανιστές τιμούν ιδιαίτερα το θερινό ηλιοστάσιο με επίκεντρο το μεγαλιθικό μνημείο του Στόουνχετζ στη Μεγάλη Βρετανία.
Στην χώρα μας, η γιορτή του θερινού ηλιοστασίου στο παρελθόν ήταν άμεσα συνυφασμένη με το έθιμο με τις φωτιές και το έθιμο του κλήδονα που λάμβαναν χώρα παραμονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (24 Ιουνίου).
