Ανάμεσα σε θρύλους, βράχους και πυκνή βλάστηση, το κάστρο του Άβαντα υψώνεται ξανά – Και ίσως να είναι κάτι πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζαμε…
Λίγο έξω από την Αλεξανδρούπολη, περίπου 10 χιλιόμετρα προς τα βόρεια, σε μια διαδρομή που χάνεται μέσα στο πράσινο, στέκει ένα από τα πιο άγνωστα και συνάμα σημαντικά μνημεία της Θράκης. Ένα κάστρο σιωπηλό, ξεχασμένο για δεκαετίες, κρυμμένο μέσα σε βάτα, πουρνάρια και θρύλους. Μέχρι πρόσφατα, δεν φαινόταν καν από μακριά. Όμως τώρα, μετά τις πρώτες εργασίες αποψίλωσης, οι πύργοι του αναδύονται ξανά στον ορίζοντα – σαν να ξυπνούν από έναν ύπνο αιώνων.
Καλώς ήρθατε στον Άβαντα, στο τελευταίο καστροπολιτείο της Θράκης.
Τοποθεσία και στρατηγική σημασία
Το κάστρο του Άβαντα βρίσκεται στον λόφο Μποζ Τεπέ – ή αλλιώς, όπως λένε παλιοί μελετητές και ντόπιοι που μεγάλωσαν με παραφθαρμένα τοπωνύμια, «Boynuz Tepe», δηλαδή Κερατόλοφος. Και δεν είναι τυχαίο: από τη σωστή γωνία, ο βράχος πράγματι μοιάζει με κέρατο. Ένας εντυπωσιακός φυσικός σχηματισμός, που δίνει ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στη θεωρία ότι εδώ ίσως βρισκόταν η άγνωστη βυζαντινή πόλη Κερεόπυργος (εκ του κέρας + πύργος).
Η τοποθεσία δεν είναι τυχαία: το κάστρο ελέγχει μια πανάρχαια διάβαση από τον Έβρο προς τη Ροδόπη και την ενδοχώρα. Εναλλακτική διαδρομή προς την Κωνσταντινούπολη, πιο εσωτερική από την Εγνατία, με σημαντική στρατηγική αξία για αιώνες. Η κοντινή ύπαρξη του δεύτερου κάστρου, του λεγόμενου Ποτάμου, ενισχύει την άποψη ότι η περιοχή ήταν κομβική. Κάποιοι θεωρούν ότι τα δύο κάστρα ίσως ανήκαν σε αντίπαλους τοπικούς άρχοντες, σε μια σπάνια για τα βυζαντινά δεδομένα δυαδική οχύρωση.
Το κάστρο και η ταυτότητά του
Η κατασκευή του αποδίδεται στον 14ο αιώνα, αν και πιθανώς υπήρχε ήδη από τον 6ο αιώνα, επί Ιουστινιανού. Δεν παρουσιάζει διαφορετικές χρονολογικές φάσεις, γεγονός που σημαίνει ότι δεν ανακαινίστηκε ή επεκτάθηκε σημαντικά με την πάροδο του χρόνου.
Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες μάχες ή καταστροφές. Αντίθετα, η εγκατάλειψη του φρουρίου φαίνεται να έγινε σιωπηλά, πιθανώς πολύ πριν την οθωμανική κατάκτηση, αφού ακόμα και οι Οθωμανοί περιηγητές δεν το αναφέρουν. Η φύση το σκέπασε και η σιωπή το διέγραψε από τις μνήμες, μέχρι να έρθουν οι πρώτες προσπάθειες ανάδειξής του.
Ο Κερεόπυργος – Το όνομα που χάθηκε και ίσως… επιστρέφει
Στον Συνέκδημο του Ιεροκλέους (6ος αιώνας), καταγράφεται η πόλη Κερεόπυργος, μια από τις λίγες πόλεις της Επαρχίας Ροδόπης των βυζαντινών χρόνων, μαζί με την Τραϊανούπολη, τη Μαρώνεια, την Αίνο. Είναι η μόνη που δεν έχουμε εντοπίσει γεωγραφικά με βεβαιότητα μέχρι σήμερα.
Οι φωνές που ταυτίζουν το κάστρο του Άβαντα με τον Κερεόπυργο δεν είναι λίγες. Η ετυμολογία, το σχήμα του βράχου, η τοποθεσία, η στρατηγική σημασία — όλα δείχνουν προς τα εκεί. Και η πιθανότητα, έστω και μικρή, ότι ο λόφος αυτός δεν φιλοξενεί απλώς ένα κάστρο, αλλά μια από τις χαμένες πόλεις της Βυζαντινής Θράκης, είναι αρκετή για να ανάψει τη φλόγα της φαντασίας.
Πεζοπορία, φύση και μνήμη
Η ανάβαση στο κάστρο απαιτεί περίπου 20 λεπτά πεζοπορίας, με τη διαδρομή να παραμένει δύσβατη λόγω της βλάστησης. Το τοπίο όμως αποζημιώνει: βράχια, σπηλιές, φαράγγια, θέα μέχρι το Θρακικό Πέλαγος. Ο Άβαντας δεν είναι μόνο κάστρο. Είναι ένα ζωντανό πεδίο ιστορίας και φυσικής ομορφιάς.
Και τώρα τι;
Αν επιβεβαιωθεί η ταύτιση με τον Κερεόπυργο, τότε ο Άβαντας αποκτά άλλη διάσταση: από «τοπικό ενδιαφέρον» μετατρέπεται σε εθνικό και επιστημονικό θησαυρό.
Αν όχι, τότε παραμένει ένας από τους πιο όμορφους, λησμονημένους φρουρούς της Θράκης, που αξίζει να τον ανακαλύψουμε. Όχι για το όνομα, αλλά για την ιστορία που κουβαλάει σιωπηλά πάνω του.
