Σε σχέση με τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, δεν είναι πολλοί αυτοί που γνωρίζουν ή… θυμούνται τα κάλαντα των Θεοφανείων, των Φώτων, όπως τα ξέρουμε.
Παραδοσιακά, τα Θεοφάνεια «σημαίνουν» το… τέλος των γιορτών. Έχουν τα δικά τους κάλαντα: τα κάλαντα των Φώτων. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, ανάλογα με τον τόπο αλλά πανελληνίως, τρεις εκδοχές είναι πιο συνηθισμένες.
Πρώτη εκδοχή
Σήμερα τα Φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ’ η κυρά μας, η Παναγιά.
Καλημέρα, καλησπέρα,
καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά
Καλημέρα, καλησπέρα,
καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά
Όργανο βαστάει, κερί κρατεί
και τον Άη Γιάννη παρακαλεί
Άη Γιάννη αφέντη και βαπτιστή,
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί,
Ν’ ανεβώ στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο,
Ν’ ανεβώ στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο
Καλημέρα, καλημέρα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.
Δεύτερη εκδοχή
Σήμερα τα Φώτα και φωτισμός,
και χαρά μεγάλη στον αφέντη μας.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό,
είναι η Μαρία η Δέσποινα.
Με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα,
και τον Άγιο Γιάννη παρακαλεί.
Άγιε μου Γιάννη και Πρόδρομε,
δύνασαι βαφτίσεις Θεού παιδί,
και να παραδώσεις Χριστού ψυχή.
Δύναμαι και θέλω και προσκυνώ,
και τον Κύριό μου παρακαλώ.
Αύριο θ’ ανέβω στους ουρανούς
να καταπατήσω τα είδωλα.
Τρίτη εκδοχή
Σήμερα είναι τα Φώτα και οι Φωτεινές
και χαρές μεγάλες τ’ αφέντη μας.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθεται η κυρά μας η Παναγιά.
Κάθεται η κυρά μας η Παναγιά,
με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα.
Με τα θυμιατήρια στα δάχτυλα,
σπάργα – σπαργανίζει Θεού παιδί.
Του αφέντη Αϊ Γιάννη παρακαλεί,
για να ρίξει δρόσο στη γη, στη γη.
Για να ρίξει δρόσο στη γη, στη γη,
ν’ αγιαστούνε οι βρύσες και τα νερά.
Ν’ αγιαστούνε οι βρύσες και τα νερά,
ν’ αγιαστεί κι ο αφέντης με την κυρά.
Καλή μέρα καλησπέρα, καλή σου μέρα αφέντη.
Πέντε κρατάνε τ’ άλογο και δέκα την ασκάλα,
και δεκαοχτώ παρακαλούν βρ’ αφέντη μ’ καβαλίκα.
Καβαλικεύεις χαίρεσαι, πεζεύεις καμαρώνεις,
κι όπου πατήσει τ’ άλογο πηγάδια φανερώνει,
πηγάδια πετροπήγαδα, κι αυλές μαρμαρωμένες.
Πολλά είπαμε του αφέντη μας, ας πούμε και στην κυρά μας.
Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά γαϊτανοφρύδα,
κυρά μου τα παιδάκια σου, τα μοσχομυρισμένα,
η Παναγιά σού τα ‘δωσε κι ο Θεός να στα χαρίσει.
Να κάνεις γάμους και χαρές, ξεφάντωσες μεγάλες,
να στήσεις κι άσπρο φλάμπουρο στη μέση στην αυλή σου,
να χαίρονται οι φίλοι σου, να σκάζουν οι εχτροί σου.
