Το έργο του πετρελαιαγωγού από το ελληνικό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στο βουλγαρικό λιμάνι του Μπουργκάς βρίσκεται στην ατζέντα της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας στο πλαίσιο της μεγαλύτερης ενεργειακής, μεταφορικής και ψηφιακής συνδεσιμότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την είδηση ύστερα από την τριμερή συνάντηση μεταξύ Βουλγαρίας, Ελλάδας και Ρουμανίας κοντά στη βουλγαρική πόλη Βάρνα.
Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Νικολάι Ντένκοφ φιλοξένησε τη συνάντηση με τον Μητσοτάκη, τον Ρουμάνο ομόλογό του Μαρσέλ Τσιολάκου και τον υπουργό Ενέργειας της Μολδαβίας Βίκτορ Παρλίκοφ. Συμμετείχαν επίσης ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΚ), Μαργαρίτης Σχοινάς, και η Ευρωπαία επίτροπος Μεταφορών Αντίνα Βαλεάν.
Μετά τις συνομιλίες, ο κ. Μητσοτάκης σημείωσε τη μεγάλη σημασία του αγωγού και τον σημαντικό ρόλο της Ελλάδας, η οποία «εγγυάται την ενεργειακή ασφάλεια ολόκληρης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Ο πετρελαιαγωγός, ο οποίος συζητείται από το 1994, τέθηκε και πάλι στο τραπέζι από τις υπηρεσιακές κυβερνήσεις του Βούλγαρου προέδρου Ρούμεν Ράντεφ. Η Βουλγαρία και η Ελλάδα έχουν μάλιστα δημιουργήσει ομάδες εργασίας που ξεκίνησαν να εργάζονται από φέτος και υπέγραψαν μνημόνιο για το έργο.
«Οι εξαγωγές φυσικού αερίου προς τους βόρειους γείτονές μας έχουν τετραπλασιαστεί, κινούμαστε προς τη Μολδαβία», δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης για να δείξει τη σημασία της ενεργειακής σύνδεσης των Βαλκανίων στο πλαίσιο της ρωσικής επιθετικότητας προς την Ουκρανία.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός πρότεινε μάλιστα η επόμενη τριμερής συνάντηση να πραγματοποιηθεί «στην όμορφη και φιλόξενη Αλεξανδρούπολη, συμβολίζοντας τη σημασία που αποδίδουμε σε αυτή τη νέα συνδεσιμότητα μεταξύ των τριών χωρών».
Η πετρελαϊκή οδός από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία
Προς το παρόν, η κατασκευή του πετρελαιαγωγού φαίνεται να έχει στρατηγικό ενδιαφέρον για τη Βουλγαρία λόγω της αναμενόμενης απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο σήμερα παραδίδεται με δεξαμενόπλοια μέσω της Μαύρης Θάλασσας απευθείας στο διυλιστήριο του Μπουργκάς. Η χρήση άλλου τύπου πετρελαίου θα επιβαρύνει περαιτέρω την ήδη μεγάλη κυκλοφορία μέσω του Βοσπόρου, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αβεβαιότητα εφοδιασμού και υψηλότερα τέλη μεταφοράς αργού πετρελαίου.
Η έναρξη του έργου πρέπει να ψηφιστεί από το κοινοβούλιο. Η κατασκευή του πετρελαιαγωγού στην ελληνική πόλη σημαίνει ότι το αργό πετρέλαιο θα μεταφέρεται μέσω αγωγού μεταξύ του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας, γεγονός που ενδιαφέρει όλες τις χώρες της περιοχής που εξαρτώνται από την προμήθεια ρωσικού πετρελαίου.
Ταυτόχρονα, όμως, ο πετρελαιαγωγός ενδιαφέρει και τη ρωσική εταιρεία Lukoil, η οποία διαχειρίζεται το διυλιστήριο στο Μπουργκάς. Η ρωσική εταιρεία φοβάται έλλειψη πρώτων υλών μετά τη λήξη της παρέκκλισης για τη λειτουργία του διυλιστηρίου, καθώς το εργοστάσιο επεξεργάζεται 7-10 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου ετησίως. Η ρωσική εταιρεία ανακοίνωσε ότι ετοιμάζεται να στραφεί στην επεξεργασία μη ρωσικού πετρελαίου από το τέλος του 2024.
Η κατασκευή του πετρελαιαγωγού θα επιτρέψει στη Lukoil να εξάγει ευκολότερα την παραγωγή της και να μειώσει την εξάρτηση της Ρωσίας από την Τουρκία.
Στην Ελλάδα, το έργο του αγωγού ξεκίνησε από τη δεξιά συντηρητική κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υπό τον Κώστα Καραμανλή (2004-2009). Τώρα, η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται και πάλι στην εξουσία με πρωθυπουργό τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Για πρώτη φορά, η ιδέα ενός πετρελαιαγωγού που θα συνδέει τον Εύξεινο Πόντο με το Αιγαίο συζητήθηκε στα τέλη του 1997, όταν, μετά από πρόταση της Ελλάδας, δημιουργήθηκε μια επιτροπή για να μελετήσει τις δυνατότητες. Ωστόσο, η Ρωσία δεν έδειξε τότε ενδιαφέρον.
Αργότερα, ο αγωγός (285 χλμ.) έγινε μέρος του λεγόμενου Grand Slam – τρία βασικά ενεργειακά έργα που συμφωνήθηκαν μεταξύ των προέδρων της Ρωσίας και της Βουλγαρίας, Βλαντιμίρ Πούτιν και Γκεόργκι Παρβάνοφ, τον Ιανουάριο του 2008, με εκτιμώμενη δυναμικότητα 35 εκατομμυρίων τόνων αργού πετρελαίου ετησίως, η οποία μπορεί να αυξηθεί σε 50 εκατομμύρια τόνους.
Η κατασκευή του πετρελαιαγωγού εκτιμήθηκε τότε σε 1,3-$1,9 δισ. δολάρια. Προγραμματιζόταν επίσης η αύξηση της χωρητικότητας των τερματικών σταθμών στα δύο λιμάνια και θα περιελάμβανε δεξαμενές πετρελαίου άνω των 600 χιλιάδων τόνων στο Μπουργκάς και 1,2 εκατομμυρίων τόνων στην Αλεξανδρούπολη.
Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι δήμοι του Μπουργκάς και της Πομόριε, καθώς και το GERB και η αστική δεξιά, τάχθηκαν κατά του έργου, υποστηρίζοντας ότι τα οφέλη του αγωγού είναι μόνο για τη Ρωσία και την Ελλάδα και για τη Βουλγαρία μόνο κίνδυνοι υπάρχουν. Τώρα, όμως, η κατεύθυνση του αγωγού πρέπει να αντιστραφεί – από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία.
Η άρνηση της Βουλγαρίας για τον αγωγό ανακοινώθηκε το 2010 από τον τότε πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ (GERB), αλλά η τριμερής συμφωνία για την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού μεταξύ Ρωσίας, Ελλάδας και Βουλγαρίας καταγγέλθηκε από το κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2013.
Η Βουλγαρία και η Ελλάδα κατέχουν από 24,5%, και η Ρωσία – 51% της διεθνούς εταιρείας του έργου Trans-Balkan Pipeline BV, που είναι εγγεγραμμένη στην Ολλανδία. Το βουλγαρικό μερίδιο κατέχει η εταιρεία έργου Burgas-Alexandroupolis EAD. Η εταιρεία δεν έχει ακόμη εκκαθαριστεί και μάλιστα για το 2019 δήλωσε κύκλο εργασιών ύψους 46 χιλ. λέβα.
Ενέργεια και οδική συνδεσιμότητα
Ο πρωθυπουργός της Ρουμανίας επεσήμανε τη σημασία του Νότιου Διαδρόμου Μεταφορών, ο οποίος θα στηρίξει την ανάκαμψη της Ουκρανίας, και ανακοίνωσε την πρόθεση για μια νέα γέφυρα μεταξύ Τζιούρτζιου και Ρούσε, ένα νέο συνοριακό σημείο μεταξύ Βουλγαρίας και Ρουμανίας, καθώς και για την αύξηση της χωρητικότητας της ναυσιπλοΐας στον Δούναβη, δηλαδή το αποκαλούμενο έργο «Fast Danube».
Μεταξύ των μελλοντικών έργων στο πλαίσιο της ανάπτυξης των κάθετων οδικών διαδρόμων μεταφορών, συζητήθηκε επίσης ο νέος σιδηροδρομικός διάδρομος που θα συνδέει τη Βαλτική με το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα.
«Η Ευρώπη δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να είναι αποσυνδεδεμένη, να μην έχει δρόμους που να συνδέουν τις γειτονικές χώρες, να μην έχει ενεργειακή συνδεσιμότητα και, συνεπώς, να εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες», τόνισε ο Νικολάι Ντένκοφ. «Πρέπει να είμαστε όλοι μαζί με κάθε έννοια της λέξης ‘μαζί’».
