Δώδεκα χρόνια μετά το ναυάγιο για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης, το σχέδιο ζωντανεύει ξανά. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης και ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρ. Ράντεφ υπέγραψαν τη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού, αυτή τη φορά με αντίθετη φορά, δηλαδή από τον Νότο προς τον Βορρά.
Όπως αναφέρει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η μεταφορά του πετρελαίου –10 εκατ. τόνοι ετησίως– θα ξεκινάει από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και θα καταλήγει στη Βουλγαρία, βοηθώντας τη Σόφια να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αργό και την Αθήνα να ενισχύσει τη θέση της στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη. Ταυτόχρονα αποδυναμώνεται ο ρόλος των Στενών του Βοσπόρου ως γεωπολιτικού εργαλείου της Τουρκίας. Επίσης, οι κ. Μητσοτάκης και Ράντεφ υπέγραψαν συμφωνία για την αποθήκευση 0,3 τεραβατωρών αερίου σε αποθήκες της Βουλγαρίας για λογαριασμό της Ελλάδας και παράλληλα αντίστοιχων ποσοτήτων LNG στη Ρεβυθούσα για λογαριασμό της γειτονικής χώρας.
Τα αποτελέσματα μιας πολύμηνης ενεργειακής διπλωματίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου επικυρώνουν σήμερα στην Αθήνα ο πρόεδρος της Βουλγαρίας Ρούμεν Ράντεφ και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με την υπογραφή δύο διακρατικών συμφωνιών που κυοφορούνται από τον περασμένο Οκτώβριο.
Η πρώτη αφορά την υλοποίηση του πετρελαιαγωγού Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς – για τη μεταφορά πετρελαίου σε αντίστροφη ροή από τον αρχικό σχεδιασμό του. Το έργο είχε σχεδιαστεί για τη μεταφορά ποσοτήτων ρωσικού πετρελαίου στη Μεσόγειο μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, ως παρακαμπτήριας οδού των στενών του Βοσπόρου, και ενώ το 2007 βρέθηκε ένα βήμα πριν από την έναρξη της υλοποίησής του, ματαιώθηκε οριστικά το 2011 με την αποχώρηση της Βουλγαρίας. Η ιδέα κατασκευής του έργου επανήλθε εν μέσω ενεργειακής κρίσης, αυτή τη φορά παρακάμπτοντας και τον ρωσικό παράγοντα, για να στηρίξει τα ευρωπαϊκά σχέδια απεξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Το πετρέλαιο θα ρέει αντίστροφα και από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης θα φθάνει στα διυλιστήρια της Βουλγαρίας, στη Μαύρη Θάλασσα. Η Βουλγαρία μέσω αυτού του σχεδίου κάνει ένα σημαντικό βήμα απεξάρτησης από το ρωσικό πετρέλαιο, η δε Ελλάδα ενισχύει τη θέση της στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, αφού μετά τη λειτουργία του IGB, που μεταφέρει από πέρυσι τον Οκτώβριο φυσικό αέριο στη γειτονική χώρα και από εκεί σε άλλες αγορές των Βαλκανίων, θα στέλνει στην ενδοχώρα της και πετρέλαιο. Ταυτόχρονα αποδυναμώνεται ο ρόλος των στενών του Βοσπόρου ως γεωπολιτικού εργαλείου της Τουρκίας που διατηρεί λόγο στις διελεύσεις, τις οποίες επηρεάζει ανάλογα με το συμφέρον της ίδιας ή και του Πούτιν που τη χρησιμοποιεί στα σχέδιά του σε ρόλο «δούρειου ίππου».
Ο νέος αγωγός στον οποίο από ιδιωτικής πλευράς εμπλέκεται ο όμιλος Κοπελούζου θα είναι μικρότερης δυναμικότητας και συγκεκριμένα 10 εκατ. τόνων πετρελαίου ετησίως, έναντι 35-50 εκατ. τόνων που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο. Εκτίμηση της ελληνικής πλευράς είναι ότι το έργο είναι αρκετά ώριμο για να προχωρήσει άμεσα, αφού μπορεί να στηριχθεί στις τεχνικές μελέτες που είχαν γίνει στην προηγούμενη φάση. Η διακρατική συμφωνία θα ανοίξει τον δρόμο για τη λήψη της επενδυτικής απόφασης και την έναρξη κατασκευής του έργου με ταχύτατες διαδικασίες.
Η δεύτερη διακρατική συμφωνία που αφορά την αποθήκευση 0,3 τεραβατωρών φυσικού αερίου σε αποθήκες της Βουλγαρίας για λογαριασμό της Ελλάδας και παράλληλα αντίστοιχες ποσότητες αποθήκευσης LNG στη Ρεβυθούσα για λογαριασμό της γειτονικής χώρας.
Με αυτές τις δύο συμφωνίες η Ελλάδα ενισχύει περαιτέρω τη θέση της στα βόρεια σύνορα ως «πύλη» όχι μόνο φυσικού αερίου αλλά και πετρελαίου. Παράλληλα επιδιώκει να λειτουργήσει και ως δεύτερη «πύλη» στα νότια σύνορά της αξιοποιώντας τη φυσική θέση της για τη μεταφορά αερίου, ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και υδρογόνου από τη νοτιοανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη.
Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας συμμετέχει με τρία επενδυτικά έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης (δύο με την Αίγυπτο και ένα με το Ισραήλ), ενώ νέο πεδίο περαιτέρω συνεργασίας με το Κάιρο δρομολογείται και στον τομέα του φυσικού αερίου. Η Αίγυπτος αποτελεί ήδη έναν από τους βασικούς εξαγωγείς LNG στην Ελλάδα, καταλαμβάνοντας μάλιστα το 2022 την τρίτη θέση (4,93 TWH), πίσω από την Αλγερία (5,43 TWH) και τις ΗΠΑ (20,10 TWH), και παράλληλα μια βασική πηγή τροφοδοσίας LNG της Ευρώπης μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το 71% του συνολικού όγκου εξαγωγών της κατευθύνθηκε το 2022 στην Ευρώπη, από το 31% το 2021. Η Ελλάδα μέσω των νέων τερματικών σταθμών LNG (Aλεξανδρούπολη, Διώρυγα Gas στην Κόρινθο και Mediterranean Gas στον Βόλο) θα μπορούσε να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές από την Ανατολική Μεσόγειο όχι μόνο προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά και στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Αυτή την προοπτική φαίνεται ότι βλέπει με ενδιαφέρον η Αίγυπτος, όπως διαπιστώθηκε στη συνάντηση που είχε προχθές στο Κάιρο η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ Μαρία Ρίτα Γκάλι με τον υπουργό Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου, Ταρέκ Ελ Μόλα, στο περιθώριο του Egypt Petroleum Show 2023. Κύκλοι του ΔΕΣΦΑ μεταφέρουν ότι ο Αιγύπτιος υπουργός είχε ήδη μια λεπτομερή εικόνα για τα ελληνικά FSRU. Η κ. Γκάλι ενημέρωσε για τις δυνατότητες του ελληνικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου αλλά και για ζητήματα που αφορούν την πρόσβαση και τη χρήση των υποδομών του.
Το «πράσινο» υδρογόνο
Στη συνάντηση συζητήθηκε και η δυνατότητα συνεργασίας για μεταφορά υδρογόνου μέσω του ελληνικού συστήματος, καθώς η Αίγυπτος θα αποτελέσει επίσης βασική πηγή τροφοδοσίας της Ευρώπης με «πράσινο» υδρογόνο που θα παράγεται από φωτοβολταϊκά. Οι επαφές μεταξύ του ΔΕΣΦΑ και του αντίστοιχου διαχειριστή της Αιγύπτου αναμένεται να συνεχιστούν με σκοπό να διευκολύνουν επιχειρηματικές συμφωνίες για προμήθεια φυσικού αερίου βραχυχρόνιας διάρκειας (έως το 2026-2027). Με αυτές, και όχι μόνο, τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που ανοίγονται για τις δύο χώρες συνδέεται και η παρουσία στο Egypt Petroleum Show στο Κάιρο των ομίλων HELLENIQ ENERGY, Κοπελούζου, Energean Oil and Gas, και των εταιρειών Asprofos και HEREMA.
