Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη (Ανεξάρτητου Δημοτικού Συμβούλου Διδυμοτείχου)
Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2022, περιηγούμενος στο fb έπεσε η ματιά μου σε μία ανάρτηση της σελίδας "Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης – ΕΦΑ Έβρου", όπου στις φωτογραφίες φαίνονται οι εργασίες τοποθέτησης της επιγραφής Αρχαιολογικό Μουσείο της Αλεξανδρούπολης. Ασυναίσθητα έγραψα το παρακάτω σχόλιο: "Μακάρι κάποια στιγμή να τοποθετηθεί και η ανάλογη επιγραφή στο Βυζαντινό Μουσείο του Διδυμοτείχου (ΒΜΔ)!!!".
Επίσης μου έκανε εντύπωση πως η υπόψη σελίδα ονομάζεται πρώτα Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης και μετά ΕΦΑ Έβρου (Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου), αν ανατρέξετε στο fb θα βρείτε και την σελίδα Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου Byzantine Museum of Didimoteicho (η οποία είναι ενεργή) αλλά και την σελίδα Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου (στην οποία η τελευταία ανάρτηση έγινε το 2016).
Ευλόγως μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος για ποιο λόγο δεν υπάρχει μία σελίδα fb ή μία ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου, όπου να περιλαμβάνονται και τα δύο μουσεία ή να υπάρχουν δύο ξεχωριστές σελίδες για κάθε μουσείο και μία για την Εφορεία Αρχαιοτήτων… Το γεγονός ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης "πάει πακέτο" με την ΕΦΑ Έβρου προσωπικά με προβληματίζει, και στην ουσία δημιουργεί την εντύπωση ότι υπάρχουν δύο ΕΦΑ στον Έβρο!!!
Είναι γεγονός πως το λεγόμενο Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου, δεν φέρει σε εξωτερικό του μέρος καμία επίσημη ονομασία – επιγραφή, δεν έχει στελεχωθεί καταλλήλως και βεβαίως δεν παρουσιάζει μια συνεχή και εύρυθμη λειτουργία. Μάλιστα πριν λίγο καιρό, και πιο συγκεκριμένα στις 10 Ιανουαρίου 2022 από την σελίδα "Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης – ΕΦΑ Έβρου" είχε γίνει η παρακάτω δημοσίευση:
«Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου ενημερώνει ότι από σήμερα, Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2022, μέχρι νεωτέρας ειδοποίησης, το Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου θα παραμείνει κλειστό για το κοινό, λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού. Το μουσείο θα ανοίγει αποκλειστικά και μόνο για προγραμματισμένες επισκέψεις σχολικών μονάδων, εφόσον έχει προηγηθεί έγκαιρη τηλεφωνική συνεννόηση στο 25530-23960».
Το υπόψη γεγονός δυσαρέστησε πολλούς Διδυμοτειχίτες, οι οποίοι από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραπονεθήκαμε και ζητήσαμε την άμεση επαναλειτουργία του, επίσης ο Δήμος Διδυμοτείχου απέστειλε έγγραφο ζητώντας να λειτουργήσει το Μουσείο μας.
Οι αντιδράσεις αυτές έφεραν αποτέλεσμα και στις 17 Ιανουαρίου, υπήρξε νέα ανακοίνωση από την ΕΦΑ όπου μας ενημέρωνε για την επαναλειτουργία του Μουσείου όχι για όλες τις ημέρες (Δευτέρα και Τρίτη κλειστό), αναφέροντας μάλιστα πως είχε δεσμευτεί να μεριμνήσει για την επίλυση των προβλημάτων, κάτι το οποίο δεν αναγραφόταν στην ανακοίνωση της 10ης Ιανουαρίου!!!
Άμεσα γεννάται η απορία, αν το πρόβλημα μπορούσε να λυθεί μέσα σε μια βδομάδα, προς τι η λακωνική και κοφτή ανακοίνωση της 10ης Ιανουαρίου; Για να δημιουργηθούν αντιδράσεις και γκρίνιες; Ή μήπως η επαναλειτουργία προέκυψε λόγω των αντιδράσεων, ή μήπως αν δεν υπήρχαν αντιδράσεις δεν θα επαναλειτουργούσε, το άνευ επιγραφής Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου… έτσι απλά… στο κάτω κάτω αφού ετοιμάζουμε το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αλεξανδρούπολης… που το πρόβλημα!!!
Παρενθετικά πρέπει να τονισθεί για όσους δεν το γνωρίζουν, πως το Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου δημιουργήθηκε για να αποτελεί το Βυζαντινό Μουσείο της Θράκης, καθώς υπάρχουν εκθέματα απ’ όλη την Θράκη. Δηλαδή μια πόλη, όπως το Διδυμότειχο, όπου τα αρχαιολογικά της ευρήματα φθάνουν μέχρι το 5.000 π.Χ. επιλέχθηκε να δημιουργηθεί ένα Μουσείο, όπου θα αφορά μόνο την Βυζαντινή εποχή. Και βεβαίως τα υπόλοιπα αρχαιολογικά ευρήματα του Βορείου Έβρου θα εκτεθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αλεξανδρούπολης, μιας από τις πιο νέες πόλεις της Ελλάδας!!! Κατά την προσωπική μου γνώμη θα έπρεπε το Βυζαντινό Μουσείο της Θράκης να δημιουργηθεί στην πόλη των Φερών (όπου υπάρχει ο Βυζαντινός ναός Παναγίας Κοσμοσώτειρας) και στο Διδυμότειχο να κατασκευαστεί ένα Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου θα περιλάμβανε αρχαιότητες από το 5.000 π.Χ. Με τον τρόπο αυτό θα δινόταν μια ανάσα στις δύο πόλεις, με την προϋπόθεση πάντα, ότι τα δύο Μουσεία θα λειτουργούσαν κανονικά και θα αποτελούσαν προορισμό για πολλούς επισκέπτες. Αλλά στο πλαίσιο της "αποκέντρωσης" επιλέχθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο (που θα περιέχει το σύνολο των εκθεμάτων από όλες τις εποχές) να γίνει στην "καημένη και αδικημένη" αλλά πάντα "αδηφάγα" Αλεξανδρούπολη…
Με αυτά και με εκείνα, προσωπικά μου έχει δημιουργηθεί η πεποίθηση, ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου εστιάζει την προσοχή της περισσότερο στην Αλεξανδρούπολη και όχι στον Βόρειο Έβρο και ιδιαιτέρως στο ακατέργαστο αρχαιολογικό διαμάντι που λέγεται Διδυμότειχο, όπου σύμφωνα και με τον αείμνηστο μεγάλο αρχαιολόγο Γεώργιο Μπακαλάκη, θα έπρεπε στο Διδυμότειχο να υπάρχει η έδρα της Εφορείας Αρχαιοτήτων. Πραγματικά θα ήθελα να με ενημερώσουν από την ΕΦΑ Έβρου, από το 2014 που συστήθηκε πόσες εκδηλώσεις (διά ζώσης ή διαδικτυακές) και εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποίησαν για τις αρχαιότητες του Βορείου Έβρου (καθώς από την σελίδα τους ενημερωνόμαστε ότι ανάλογες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται πέριξ της Αλεξανδρούπολης).
Θα πρέπει να σταθούμε επίσης στο γεγονός πως από τις δημοσιεύσεις της ΕΦΑ Έβρου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης ετοιμάζεται πυρετωδώς και σε σύντομο χρονικό διάστημα θα γίνει επισκέψιμο. Δηλαδή θα γίνουν οι ανάλογες προσλήψεις φυλακτικού προσωπικού; Υπάρχει ήδη το υπόψη προσωπικό; Και αν ναι, τότε για το Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου, το οποίο για πάνω από δέκα χρόνια υπολειτουργεί, λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού, γιατί δεν γίνονται οι απαραίτητες προσλήψεις; Και αν αυτό δεν είναι θέμα που αφορά άμεσα την ΕΦΑ Έβρου αλλά το Υπουργείο Πολιτισμού, τότε ας μας ενημερώσει η ΕΦΑ Έβρου πόσες φορές μίλησε ή πίεσε το Υπουργείο ώστε να λυθεί το πρόβλημα.
Σαφέστατα η μη στελέχωση του Βυζαντινού Μουσείου Διδυμοτείχου δημιουργεί προβλήματα στο να μην υπάρχει η προσδοκώμενη επισκεψιμότητα, γεγονός που αντανακλάται αρνητικά και στην οικονομική κατάσταση των επαγγελματιών της πόλης, καθώς στις δύσκολες εποχές που ζούμε, οι επισκέπτες από άλλες περιοχές αποτελούν μέγα ζητούμενο για την τοπική οικονομία.
Επίσης θα πρέπει να θυμίσω και τα παρακάτω:
Όσον αφορά τη χρυσή σφυρήλατη προτομή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου, η οποία αποτελεί ένα κορυφαίο αρχαιολογικό εύρημα από την αρχαία Πλωτινόπολη Διδυμοτείχου, σε έγγραφο του Υπουργείου Πολιτισμού με ημερομηνία 10 Ιανουαρίου 2011 διαβάζουμε τα εξής: «Τον δανεισμό για πέντε (5) έτη από την ΙΘ΄ ΕΠΚΑ προς την (τότε) 15η ΕΒΑ (τώρα ΕΦΑ Έβρου), με δυνατότητα ανανέωσης και την ενδεχόμενη αντικατάστασή της μετά το πέρας της περιόδου δανεισμού με ακριβές αντίγραφο, της χρυσής προτομής του Σεπτιμίου Σεβήρου, σπάνιου ευρήματος από την Πλωτινόπολη».
Κοινή πεποίθηση όλων των Διδυμοτειχιτών είναι να επιστρέψει (από το Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής), η προτομή του Σεπτιμίου Σεβήρου εκεί όπου ανήκει, δηλαδή στο «αυτοκρατορικό Διδυμότειχο», αφού βεβαίως λυθεί άμεσα το θέμα με την στελέχωση του Μουσείου. Είναι τραγελαφικό να ζητάμε εδώ και δεκαετίες να επιστρέψουν απ’ το Λονδίνο τα μάρμαρα του Παρθενώνα, όταν εμείς οι ίδιοι προβαίνουμε σε ανάλογες αδικίες μεταξύ των ελληνικών περιοχών!!!
Για να επιστρέψω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης, σε έγγραφο του Υπουργείου Πολιτισμού με ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 2013 και με θέμα την εκπόνηση μελέτης για την μόνιμη έκθεση και τον εξοπλισμό του Αρχαιολογικού Μουσείου Αλεξανδρούπολης, διαβάζουμε τα εξής: «Η ενότητα της ενδοχώρας η οποία θα αναφέρεται με τρεις υποενότητες στην προϊστορία (Νεότερη Νεολιθική, επιφανειακά ευρήματα από οικισμούς), πρωτο-ιστορία της περιοχής (ιερά, οικισμοί, περίβολοι, νεκροταφεία της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου με έμφαση στο υλικό της περιοχής της Ρούσας), και ιστορικούς χρόνους με έμφαση στην Πλωτινόπολη και τον ποταμό Έβρο, ο οποίος αποτέλεσε υδάτινη αρτηρία επικοινωνίας με το εσωτερικό της Βαλκανικής». «Με έμφαση στην Πλωτινόπολη» …… σαφώς και σε ένα Αρχαιολογικό Μουσείο μιας έστω μη "αρχαιολογικής" πόλης, η οποία είναι πρωτεύουσα νομού και διαθέτει αεροδρόμιο και λιμάνι, επιβάλλεται να υπάρχουν στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου, κάποια ευρήματα από την Πλωτινόπολη, έτσι ώστε ο επισκέπτης να ενημερώνεται για τον υπέροχο αυτό αρχαιολογικό χώρο. Το θέμα είναι όμως ότι τα κυριότερα ευρήματα της Πλωτινόπολης (όπως βεβαίως και η προτομή του Σεπτίμιου Σεβήρου), θα πρέπει να τοποθετηθούν μόνιμα και όχι με αντίγραφα στον τόπο όπου αποτελούν την πολιτιστική του κληρονομιά, και αυτός δεν είναι άλλος παρά το Διδυμότειχο.
Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς πως ένα μεγάλο μέρος από τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην Πλωτινόπολη χρηματοδοτήθηκε από τον Δήμο Διδυμοτείχου, δηλαδή από τα χρήματα των Διδυμοτειχιτών!!! Το σκεπτικό αυτό ανέλυσαν ο δήμαρχος Διδυμοτείχου και οι αρχηγοί παρατάξεων του Δήμου στην τέως Υπουργό Πολιτισμού κ. Κονιόρδου, η οποία επισκέφθηκε την πόλη μας το 2017 με αφορμή την καταστροφή του Τεμένους Βαγιαζήτ. Τότε, σύμφωνα με δηλώσεις που αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, η κ. Κονιόρδου είπε ότι θα γίνει νέα μουσειακή μελέτη, όπου θα ενταχθούν στο Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου αρχαιολογικά ευρήματα από την Πλωτινόπολη.
Και βεβαίως όταν αναφερόμαστε στην Πλωτινόπολη, μιλάμε για έναν υπέροχο αρχαιολογικό χώρο που παραμένει μη επισκέψιμος και κλειστός από τη δεκαετία του 60…
Για την μη αξιοποίηση του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής του Δήμου Διδυμοτείχου αλλά βεβαίως και του Κεντρικού και Βορείου Έβρου, σαφώς φέρουν ευθύνες (ιεραρχικά): το Υπουργείο Πολιτισμού, οι τοπικοί Βουλευτές, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Έβρου, η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, η Αντιπεριφέρεια Έβρου, ο Δήμος Διδυμοτείχου και όλοι εμείς οι κάτοικοι της περιοχής.
Έτσι για να πούμε και του στραβού το δίκιο, ως Καστροπολίτες κάναμε πολλές εκδηλώσεις αλλά και αναρτήσεις στα διαδικτυακά μέσα του συλλόγου για την αρχαία Πλωτινόπολη, δυστυχώς στις διά ζώσης εκδηλώσεις, όπου είχαμε προσκεκλημένους ειδικούς και κορυφαίους αρχαιολόγους, οι αίθουσες δεν γέμισαν όσο θα έπρεπε, γεγονός που καταδεικνύει μία άγνοια ή χειρότερα μία αδιαφορία, για την πλούσια πολιτιστική μας κληρονομιά.
Αν λοιπόν τώρα, όπως φαίνεται από τα ανωτέρω, δεν μας υπολογίζουν οι αρμόδιοι φορείς, σαφώς και έχουμε ως πολίτες, αλλά και οι θεσμικοί, τη δική μας ευθύνη. Όμως ποτέ δεν είναι αργά να διεκδικήσουμε την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς με τους ίδιους όρους, που αναδεικνύονται και εκθέτονται αρχαιότητες ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχει το ανάλογο πολιτιστικό υπόβαθρο.
Ο Βόρειος Έβρος πεθαίνει, ας αναλάβουμε τις ευθύνες μας και επιτέλους ας το αντιληφθούν όλοι οι αρμόδιοι που εδρεύουν σε «πρωτεύουσες» Αθήνα, Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη!!!
ΥΓ: Θα έχει πλάκα να γίνουν και τα εγκαίνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Αλεξανδρούπολης πιο μπροστά από του Βυζαντινού Μουσείου Διδυμοτείχου, καθώς για όσους δεν το γνωρίζουν ακόμη εκκρεμούν…
