Ο 59χρονος «ελαιοχρωματιστής» ήταν μόνο η αρχή. Το ΝΑΤΟ, η GRU, οι απελάσεις, οι ναοί, οι τράπεζες και το παρασκήνιο που χτίζει επί χρόνια η Μόσχα στην ακριτική πόλη.
Η πρόσφατη σύλληψη ενός 59χρονου στην Αλεξανδρούπολη, με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της Ρωσίας, αποκάλυψε κάτι περισσότερο από μια υπόθεση μεμονωμένης δράσης. Ο φερόμενος κατάσκοπος, φαινομενικά αθώος ελαιοχρωματιστής, επί μήνες φωτογράφιζε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, κινήσεις στρατιωτικών οχημάτων και νατοϊκού εξοπλισμού, αποστέλλοντας τις πληροφορίες σε άτομο του εξωτερικού μέσω κρυπτογραφημένης εφαρμογής.
Οι ελληνικές αρχές φέρονται να παρακολουθούσαν τη δράση του επί μήνες. Η ανάκρισή του αποκάλυψε όχι μόνο τις επαφές του με μέλος διεθνούς δικτύου στρατολόγησης, αλλά και την ιδεολογική του ταύτιση με τη Ρωσία. Δεν έπραττε για χρήματα όπως είπε: «Για τη μαμά Ρωσία». Η σύλληψή του άνοιξε ξανά τον φάκελο «Αλεξανδρούπολη», και μαζί του, ένα ευρύ παρασκήνιο γεωπολιτικών πιέσεων και διεισδύσεων.
Το λιμάνι – φιλέτο των συμμάχων και ο στόχος της Μόσχας
Η Αλεξανδρούπολη δεν είναι πια απλώς μια ακριτική πόλη. Το λιμάνι της, σε συνδυασμό με τον IGB, τον FSRU και τις νατοϊκές υποδομές, έχει καταστεί στρατηγικό σημείο για τη διακίνηση ανθρώπινου δυναμικού και οπλισμού προς την Ανατολική Ευρώπη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν διαρκή παρουσία, ενώ η πόλη αποτελεί πλέον πυλώνα της ενεργειακής και αμυντικής ασφάλειας του δυτικού κόσμου.
Αυτή η νέα γεωστρατηγική ταυτότητα της πόλης έχει γίνει αγκάθι στα πλευρά της Μόσχας. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της περιοχής για κατασκοπευτικές δραστηριότητες, ούτε η επιμονή να αποκτηθεί επιρροή σε τοπικούς φορείς και αξιωματούχους.
Οι πρώτες ενδείξεις: Financial Times και απόπειρες εξαγοράς
Το 2018, δημοσίευμα των Financial Times φέρνει την Αλεξανδρούπολη στο φως, ως πεδίο επιχειρήσεων επιρροής της ρωσικής διπλωματίας. Με την πόλη σε οικονομική δυσκολία και την πολιτική απογοήτευση έκδηλη, κάποιοι υποστηρίζουν πως μικρά χρηματικά ποσά αρκούσαν για να «ανοίξουν πόρτες». Το λιμάνι και η τοπική αυτοδιοίκηση μπαίνουν στο στόχαστρο.
Οι απελάσεις του 2018: Η Αθήνα σηκώνει ασπίδα
Η πρώτη σφοδρή αντίδραση ήρθε την ίδια χρονιά. Η ελληνική κυβέρνηση απέλασε δύο Ρώσους διπλωμάτες και απαγόρευσε την είσοδο σε άλλους δύο, για δράση που θεωρήθηκε απειλή για την εθνική ασφάλεια. Μεταξύ των απελαθέντων, ο πρόξενος της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη, Αλεξέι Ποπόφ, με διαρκή παρουσία στην Αλεξανδρούπολη. Η Μόσχα απάντησε με αντίποινα, προκαλώντας διπλωματική κρίση.
Ρώσοι πρόξενοι, επίτιμοι φίλοι και το «Ρωσικό Σπίτι»
Οι επισκέψεις του Ποπόφ στην πόλη ήταν συχνές και στοχευμένες. Μέσω πολιτιστικών δράσεων, αδελφοποιήσεων και συναντήσεων με τοπικούς παράγοντες, καλλιεργούσε επιρροή. Συνεργάτης του και ο επίτιμος πρόξενος της Ρωσίας στην πόλη, Κωνσταντίνος Γκαμπαερίδης.
Στο πλάνο και το «Ρωσικό Σπίτι», πολιτιστικός φορέας με έντονη δραστηριότητα στην πόλη και στενούς δεσμούς με το ρωσικό προξενείο. Πραγματοποιούσε εκδηλώσεις, συμμετείχε στην κατασκευή ρωσικού παρεκκλησίου και ανέλαβε πρωτοβουλίες για τη διάδοση της ρωσικής γλώσσας και κουλτούρας.
Εκκλησιαστικοί δεσμοί και το ρωσικό μνημείο
Η Ρωσία αξιοποίησε και τον θρησκευτικό παράγοντα. Ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος διατηρούσε σχέσεις με Ρώσους αξιωματούχους και πρωτοστάτησε στην ανέγερση μνημείου για Ρώσους στρατιώτες . Ένα έργο που, παρά τον φιλορωσικό του χαρακτήρα, επικρίθηκε ως ιστορικά λανθασμένο και διχαστικό.
Το παρεκκλήσι δίπλα στο στρατόπεδο
Το 2018, εγκαινιάστηκε το ρωσικού τύπου ξύλινο παρεκκλήσι του Αγίου Βλαδίμηρου, μέσα σε παραχωρημένη από το Υπουργείο Άμυνας έκταση δίπλα σε στρατόπεδο. Κατασκευασμένο από ρωσική ξυλεία, το παρεκκλήσι έγινε σύμβολο της ρωσικής θρησκευτικής και πολιτιστικής παρουσίας. Οι αντιδράσεις όμως ήταν έντονες, και η πρωτοβουλία θεωρήθηκε μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας επιρροής μέσω soft power.
Οι τραπεζικές διαδρομές
Το φθινόπωρο του 2012, η ρωσική Kedr Bank επιχείρησε να ανοίξει υποκατάστημα στην Αλεξανδρούπολη. Παρά τις επίσημες διαψεύσεις για στρατηγικές βλέψεις, πολλοί θεωρούν ότι στόχος ήταν η εδραίωση οικονομικής επιρροής.
Το 2018, η Olympus Bank, διάδοχος της Τράπεζας Έβρου, εμφανίστηκε να έχει ρωσικά κεφάλαια στο μετοχικό της σχήμα. Παρά τις ελπίδες για ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, η τράπεζα δεν κατάφερε να παραμείνει βιώσιμη. Το εγχείρημα κατέληξε σε οικονομική αποτυχία, αλλά όχι χωρίς γεωπολιτική σημειολογία.
Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος στη Θράκη
Η υπόθεση του 59χρονου είναι μόνο το πιο πρόσφατο κεφάλαιο ενός διαρκούς γεωπολιτικού θρίλερ με φόντο τη Θράκη. Η Αλεξανδρούπολη, κομβική για τη Δύση, παραμένει στο μικροσκόπιο της Μόσχας. Και το παιχνίδι επιρροής συνεχίζεται σε πολλαπλά επίπεδα, με πολλαπλούς πρωταγωνιστές και συνεχείς εξελίξεις.
