«Κάθε φορά που βρίσκομαι στη Θράκη, τον τόπο της καταγωγής μου, αισθάνομαι την ιδιαιτερότητά της. Το μοναδικό αποτύπωμα που φέρει ως τόπος πολιτισμού, συνύπαρξης και ηθικής δύναμης. Το σπάνιο φυσικό κάλλος αυτής της ξεχωριστής γέφυρας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση και το υψηλό της φορτίο για τον ελληνισμό. Το βάρος της, που συμπυκνώνει και εκπέμπει μια συναρπαστική και διδακτική ιστορία. Η Θράκη υπήρξε σταυροδρόμι συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών και προϊόντων. Μια επικράτεια που χαρακτηρίζεται από τους ανοικτούς της ορίζοντες και την αρμονική συμβίωση ανάμεσα σε κοινότητες διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης. Εδώ διδάχτηκα από παιδί ότι, ανεξάρτητα από φυλή, θρήσκευμα ή άλλη διάκριση, είναι με την καρδιά σου που θα γνωρίσεις τον γείτονα, τον συνάνθρωπο, τον άλλον· αυτό που σήμερα αποκαλούμε συμπεριληπτική κοινωνία» σημείωσε η κ. Σακελλαροπούλου.
«Η Θράκη βρέθηκε πρόσφατα στο επίκεντρο της κλιματικής αλλαγής, μιας από τις μεγάλες απειλές της εποχής μας. Ο τραγικός απολογισμός των πυρκαγιών στον Έβρο, κυρίως στο δάσος της Δαδιάς, είναι το καταστροφικό και θλιβερό αποτύπωμα μιας ανθρωπογενούς κρίσης με πολύπλευρες συνέπειες στο φυσικό οικοσύστημα και την οικονομία της περιοχής. Το πλήγμα που δέχθηκαν η υλοτομία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία και άλλα επαγγέλματα ήταν εξαιρετικά βαρύ και η στήριξη των ανθρώπων της Θράκης είναι επείγουσα προτεραιότητα τόσο για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, όσο και για τη συγκράτηση των νέων στον τόπο καταγωγής τους. Επείγει η ενίσχυση της ανθεκτικότητας, δηλαδή της ικανότητας επανόδου σε μια κανονική λειτουργία όταν παρέλθει η κρίση», υπογράμμισε η κ. Σακελλαροπούλου προσθέτοντας ότι «ζούμε πια σε εποχές υψηλής διακινδύνευσης, γεγονός που επιτάσσει την προσαρμογή του κρατικού μηχανισμού, καθώς και την εγρήγορση της κοινωνίας των πολιτών. Το μέγεθος της φυσικής καταστροφής είναι ανάλογο και της ευθύνης που μας αναλογεί».
Όπως εξήγησε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, το ενδιαφέρον της για το περιβάλλον, «ανατρέχει στην μακρά θητεία μου ως δικαστή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ιδιαίτερα στο Ε΄ Τμήμα, αρμόδιο για την εκδίκαση των περιβαλλοντικών υποθέσεων. Εκεί συνειδητοποίησα τη συνθετότητα των ζητημάτων που θέτει η εφαρμογή της αρχής της βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης, η οποία κατοχυρώνεται από το Σύνταγμά μας. Η συμφιλίωση της περιβαλλοντικής προστασίας με την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή απαιτεί λεπτές σταθμίσεις και κρίσιμες επιλογές που θα πρέπει να υλοποιούνται με γνώμονα όχι μόνο τη σημερινή γενιά, αλλά και εκείνες που θα ακολουθήσουν».. «Για πολύ καιρό, θεωρούσαμε την κλιματική αλλαγή ως περιβαλλοντικό πρόβλημα, προκρίνοντας τεχνικές λύσεις. Είναι πλέον βέβαιο ότι πρόκειται επίσης για ένα κοινωνικό πρόβλημα, όπου οι λύσεις διευρύνονται και περιλαμβάνουν οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και θεσμικές αλλαγές», θέλησε να τονίσει.
Ολόκληρη η ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας
Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι σήμερα εδώ για να ανοίξω και να παρακολουθήσω τις εργασίες του Συνεδρίου για την Κλιματική Ανθεκτικότητα στη Θράκη που οργανώνει, με πρωτοβουλία της Προεδρίας της Δημοκρατίας, το Ίδρυμα Ευγενίδου στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας 21, με τη συμβολή του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης, της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, του Δήμου Αλεξανδρούπολης και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου.
Κάθε φορά που βρίσκομαι στη Θράκη, τον τόπο της καταγωγής μου, αισθάνομαι την ιδιαιτερότητά της. Το μοναδικό αποτύπωμα που φέρει ως τόπος πολιτισμού, συνύπαρξης και ηθικής δύναμης. Το σπάνιο φυσικό κάλλος αυτής της ξεχωριστής γέφυρας ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση και το υψηλό της φορτίο για τον ελληνισμό. Το βάρος της, που συμπυκνώνει και εκπέμπει μια συναρπαστική και διδακτική ιστορία. Η Θράκη υπήρξε σταυροδρόμι συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών και προϊόντων. Μια επικράτεια που χαρακτηρίζεται από τους ανοικτούς της ορίζοντες και την αρμονική συμβίωση ανάμεσα σε κοινότητες διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης. Εδώ διδάχτηκα από παιδί ότι, ανεξάρτητα από φυλή, θρήσκευμα ή άλλη διάκριση, είναι με την καρδιά σου που θα γνωρίσεις τον γείτονα, τον συνάνθρωπο, τον άλλον· αυτό που σήμερα αποκαλούμε συμπεριληπτική κοινωνία.
Η συνεχής διάδραση ανάμεσα στην ταυτότητα και την ετερότητα είναι το ανεξίτηλο στίγμα της περιοχής και συνάμα η ηθική της πυξίδα ενόψει των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει. Πόσους δεν γέννησε αυτός ο τόπος, πόσοι δεν πέρασαν από εδώ. Ιστοριογράφοι που μελέτησαν τα πλούσια αποτυπώματα του παρελθόντος στη θρακική γη, σπουδαίες γυναίκες πρωτοπόρες του γυναικείου κινήματος, κορυφαίοι αρχαιολόγοι, συγγραφείς, ποιητές, μουσικοί. Εθνικοί ευεργέτες, όπως ο Ευγένιος Ευγενίδης, που προήγαγαν την ποιοτική επιστημονική εκπαίδευση της νέας γενιάς και την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων για έναν κόσμο με λιγότερες ανισότητες, και τόσοι άλλοι.
Η ομορφιά των έργων του ανθρώπου, βέβαια, εμπνέεται από την ομορφιά της φύσης. Που την έζησα στα παιδικά μου καλοκαίρια, στη Σταυρούπολη, και θαύμασα το μεγαλείο της. Οι οξιές στο παρθένο δάσος της Χαϊδούς, τα παγωμένα νερά στον καταρράκτη του Λειβαδίτη, αγκαλιασμένα από βράχια και βλάστηση, οι μαιανδρισμοί του Νέστου. Ολόκληρη όμως η Θράκη είναι ένας τόπος σπάνιου φυσικού κάλλους. Εδώ βρίσκονται δύο από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ελλάδας, μεγάλες και πλούσιες λιμνοθάλασσες, η μοναδική σε αντιθέσεις οροσειρά της Ροδόπης με τα δάση της, πλήθος υγρά λιβάδια, χέρσες εκτάσεις και αμμοθίνες. Κάθε χωριό, κάθε οικισμός, κάθε δρόμος, κάθε κοίτη, κάθε παραλία, πλαισιώνονται από τοπία σπάνιας γοητείας, που διαρκώς εναλλάσσονται. Μοναδική γεωμορφολογία και πλούσια βιοποικιλότητα, που δημιουργούν μια αστείρευτη φλέβα ζωής.
Η Θράκη βρέθηκε πρόσφατα στο επίκεντρο της κλιματικής αλλαγής, μιας από τις μεγάλες απειλές της εποχής μας. Ο τραγικός απολογισμός των πυρκαγιών στον Έβρο, κυρίως στο δάσος της Δαδιάς, είναι το καταστροφικό και θλιβερό αποτύπωμα μιας ανθρωπογενούς κρίσης με πολύπλευρες συνέπειες στο φυσικό οικοσύστημα και την οικονομία της περιοχής. Το πλήγμα που δέχθηκαν η υλοτομία, η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία και άλλα επαγγέλματα ήταν εξαιρετικά βαρύ και η στήριξη των ανθρώπων της Θράκης είναι επείγουσα προτεραιότητα τόσο για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, όσο και για τη συγκράτηση των νέων στον τόπο καταγωγής τους. Επείγει ηενίσχυση της ανθεκτικότητας, δηλαδή της ικανότητας επανόδου σε μια κανονική λειτουργία όταν παρέλθει η κρίση. Ανθεκτικότητα που εξαρτάται ασφαλώς από οικονομικούς παράγοντες, όπως γενναία οικονομική ενίσχυση, στοχευμένα και αποτελεσματικά. Εξαρτάται όμως και από κοινωνικούς παράγοντες, ιδίως την αλληλεγγύη μεταξύ όλων των πλευρών. Ο δημόσιος διάλογος για ενημέρωση και συναπόφαση ως προς τις τοπικές προτεραιότητες είναι βασική προϋπόθεση για την προληπτική μείωση του κινδύνου καταστροφών.
Το ενδιαφέρον και η ενασχόλησή μου με τα περιβαλλοντικά ζητήματα ανατρέχει στην μακρά θητεία μου ως δικαστή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, ιδιαίτερα στο Ε΄ Τμήμα, αρμόδιο για την εκδίκαση των περιβαλλοντικών υποθέσεων. Εκεί συνειδητοποίησα τη συνθετότητα των ζητημάτων που θέτει η εφαρμογή της αρχής της βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης, η οποία κατοχυρώνεται από το Σύνταγμά μας. Η συμφιλίωση της περιβαλλοντικής προστασίας με την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή απαιτεί λεπτές σταθμίσεις και κρίσιμες επιλογές που θα πρέπει να υλοποιούνται με γνώμονα όχι μόνο τη σημερινή γενιά, αλλά και εκείνες που θα ακολουθήσουν.
Σήμερα, η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εμπεριέχει νέες προκλήσεις. Η επιστημονική κοινότητα μας έχει προειδοποιήσει για τους κινδύνους της ανεπαρκούς προετοιμασίας. Έχει επίσης δείξει ότι το κόστος της αδράνειας είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της πρόληψης. Γνωρίζουμε πλέον τι απαιτείται για τη διαχείριση του προβλήματος. Συνεργασία και συντονισμός, γενναία οικονομική στήριξη, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων, και τέλος της εξάρτησής μας από τα ορυκτά καύσιμα με στροφή σε πράσινες ενεργειακές λύσεις και βιώσιμες οικονομικές πρακτικές. Εν τω μεταξύ, θα πρέπει να βοηθήσουμε την ικανότητα προσαρμογής στις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που ήδη συντελούνται, μέσω της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας κατοικημένων και μη περιοχών, αλλά και γενικότερα των υποδομών μας και των παραγωγικών τομέων της οικονομίας. Υπάρχουν πλέον αρκετές τεχνολογικές λύσεις οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν προκειμένου να αποφευχθούν καταστροφές, όπως αυτές που βίωσε η πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια σε διάφορες περιοχές.
Η υλοποίηση των απαραίτητων δράσεων έχει ήδη ξεκινήσει. Σε ορισμένους τομείς προχωρά σχετικά γρήγορα, σε άλλους τομείς πιο αργά. Το πιο δύσκολο έργο όμως για την προστασία ενός δημόσιου αγαθού είναι να εξασφαλιστεί η συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Δεν αρκεί οι κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα, ούτε ο ιδιωτικός τομέας και η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών να έχουν απλώς επίγνωση του προβλήματος. Απαιτείται υψηλό επίπεδο συντονισμού και κινητοποίησης όλων των φορέων και των πολιτών στους τομείς που υπηρετούν, ενώ παράλληλα θα πρέπει να σχεδιαστούν πολιτικές που θα ανταποκρίνονται περισσότερο στις τοπικές ανάγκες και τις ευάλωτες περιοχές.
Χρειάζεται επίσης να βελτιώσουμε την επικοινωνία μεταξύ των επιστημόνων, των πολιτικών και της κοινωνίας, ώστε οι πολιτικές αποφάσεις να στηρίζονται στην επιστημονική γνώση και να εφαρμόζονται σε συνεργασία με τηνκοινωνία των πολιτών. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους είναι αναγκαίες οι αλλαγές που απαιτεί η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως και τα διλήμματα που προκύπτουν σε αυτή τη διαδικασία. Να ενημερωθούν για τα οφέλη που θα αποκομίσουν και για το πώς μπορούν και οι ίδιοι να συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια.
Για πολύ καιρό, θεωρούσαμε την κλιματική αλλαγή ως περιβαλλοντικό πρόβλημα, προκρίνοντας τεχνικές λύσεις. Είναι πλέον βέβαιο ότι πρόκειται επίσης για ένα κοινωνικό πρόβλημα, όπου οι λύσεις διευρύνονται και περιλαμβάνουν οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και θεσμικές αλλαγές. Ορισμένες από αυτές έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίσουν την κοινωνία, για να αντιμετωπιστούν πολλαπλές προκλήσεις, που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας, την καταπολέμηση των ανισοτήτων, την επισιτιστική και υδατική ασφάλεια, τη διαχείριση των δασών και της βιοποικιλότητας.
Ελπίζω ότι το Συνέδριο θα βοηθήσει να ανοίξουν νέοι ορίζοντες. Να φέρει πιο κοντά την επιστήμη, τις τοπικές αρχές και την τοπική κοινωνία, να εδραιώσει έναν ουσιαστικό δημόσιο διάλογο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της Θράκης, εστιάζοντας όχι μόνο στα προβλήματα αλλά και στις λύσεις. Να αναδείξει τις προκλήσεις που θέτει η εφαρμογή των κλιματικών στόχων, τόσο σε ό,τι αφορά τη μείωση των επιβλαβών εκπομπών, όσο και την προετοιμασία και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με στόχο να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από τις φυσικές καταστροφές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Στη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε, η Θράκη συνιστά ένα εργαστήριο πολιτικών και εμπειριών που μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε παράδειγμα προοδευτικής εξέλιξης και συμβίωσης για την υπόλοιπη Ελλάδα και την Ευρώπη. Στη μικρή της κλίμακα συμπυκνώνονται κρίσιμα ερωτήματα του καιρού μας, με καθολική εμβέλεια.
Το πλούσιο θρακιώτικο βίωμα, το ήθος και το πνεύμα των ανθρώπων του τόπου, αυτό της απαράμιλλης αυταπάρνησης και του ξεχωριστού ακριτικού πατριωτισμού, της ειρηνικής και δημιουργικής συνύπαρξης με τη διαφορετικότητα, της βαθιάς ευαίσθητης και οικολογικής επαφής με τη φύση, είναι πολύτιμη παρακαταθήκη και ελπίδα μας για το μέλλον. Ας συμβάλλουμε όλοι ώστε η Θράκη να αναγεννηθεί και να παραμείνει σύμβολο ομορφιάς, ποικιλομορφίας και ανθεκτικότητας για τις επόμενες γενιές.
