Η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των χωρών με τη μεγαλύτερη κατανάλωση αντιβιοτικών και τους περισσότερους θανάτους στην Ευρώπη από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και πολυανθεκτικά μικρόβια κάτι το οποίο έχει σημάνει κόκκινο συναγερμό στις υγειονομικές αρχές της χώρας.
Πρόσφατες εκθέσεις του Ευρωβαρόμετρου (2018 και 2022) «αθωώνουν» τους Φαρμακοποιούς από το βάρος της ευθύνης για τη μικροβιακή αντοχή, καθώς πλέον τα αντιβιοτικά χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή.
Η διαπίστωση, ωστόσο, ότι η κατανάλωση των αντιβιοτικών στη χώρα μας είναι από διπλάσια έως εξαπλάσια σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, βάζει τους φαρμακοποιούς σε θέση ευθύνης.
Μιλώντας στο iatropedia.gr o Dr. Ανδρέας Βίτσος, πρόεδρος του Φ.Σ. Ζακύνθου και σύμβουλος της ελληνικής αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Φαρμακοποιών ΕΕ (Pharmaceutical Group of the European Union – PGEU) επισημαίνει πως ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) έχει διατυπώσει 7 προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, μεταξύ αυτών και την πρόταση να εφαρμοστεί το μέτρο της «καθυστερούμενης συνταγής των τριών ημερών».
«Είναι κάτι που υπάρχει στη βιβλιογραφία», επισημαίνει ο ίδιος και εξηγεί: «Υπάρχει δηλαδή ένα πρωτόκολλο συνταγογράφησης, με το οποίο οι γιατροί συνταγογραφούν την αντιβίωση στον ασθενή, του δίνουν την πρέπουσα οδηγία και ο ασθενής θα πάρει την αντιβίωση μόνο εάν περάσουν τα τρία 24ωρα και επιμένει η λοίμωξη. Δηλαδή θα την πάρει αποκλειστικά εάν μετά από τρεις μέρες ανέβει πολύ ο πυρετός και επιδεινωθούν τα συμπτώματα», αναφέρει.
Το μέτρο αυτό έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό σε χώρες του εξωτερικού, καθώς φαίνεται πως ορισμένοι γιατροί συνταγογραφούν με ευκολία αντιβιοτικά για απλές λοιμώξεις του ανωτέρου αναπνευστικού με καταρροή, βήχα, δέκατα και θερμοκρασία <38 C.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ιώσεις και απλό κρυολόγημα, ενώ η λήψη της αντιβίωσης δεν βοηθά στην ίαση.
«Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού μετά από τρεις μέρες συνήθως υποχωρούν, περνάνε μόνες τους, αυτοπεριορίζονται. Γεγονός είναι, πως επειδή οι κλινικοί γιατροί πολύ συχνά δεν είναι σε θέση να διαχωρίσουν μεταξύ της ιογενούς ή της βακτηριακής λοίμωξης χωρίς να έχουν εργαστηριακά στοιχεία, προκειμένου να καλύψουν τους ασθενείς τους τους συνταγογραφούν αντιβίωση και οι ασθενείς την παίρνουν φυσικά και τα υπόλοιπα είναι γνωστά τι συμβαίνει με τη μικροβιακή αντοχή», σημειώνει ο κ. Βίτσος.
Τα «αποθέματα» αντιβιοτικών στο φαρμακείο του σπιτιού
Η παραπάνω διαδικασία -εάν αυτή θεσμοθετηθεί όπως ζητούν οι φαρμακοποιοί- θα έχει και και ένα επιπλέον όφελος: τη μείωση των «αποθεμάτων» αντιβιοτικών στα φαρμακεία των σπιτιών.
Σε πρόσφατη μελέτη που έδωσε στη δημοσιότητα ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών (ΙΣΑ) αποδείχθηκε πως 1 στους 4 Έλληνες φυλάσσει κάποιο αντιβιοτικό στο σπίτι για … ώρα ανάγκης.
Παρόμοια στοιχεία για το 2022 έχει δώσει και το Ευρωβαρόμετρο. Στην Ευρώπη το 2% των ασθενών λαμβάνει αντιβιοτικά χωρίς ιατρική υπόδειξη, επειδή τα έχει στο σπίτι.
«Πώς δημιουργήθηκε αυτό το απόθεμα; Προφανώς από περιπτώσεις που περίσσεψε το αντιβιοτικό και το έχει ο πολίτης στο σπίτι. Αυτό το απόθεμα πρέπει να μειωθεί, ώστε να μειωθεί και η υπερκατανάλωση των αντιβιοτικών. Ένας από τους τρόπους είναι και η καθυστερούμενη συνταγή»
«Να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των τηλεφωνικών εντολών»
Ένα άλλο θέμα που θίγουν οι φαρμακοποιοί ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών είναι και αυτό των “τηλεφωνικών εντολών” από τους γιατρούς προς τους φαρμακοποιούς,
Αν και η χορήγηση αντιβιοτικών από το 2020 στη χώρα μας γίνεται μόνο με εκτέλεση ιατρικής συνταγής, ατύπως κάποιοι γιατροί σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ζητούν από τους φαρμακοποιούς να δώσουν αντιβιοτικά σε ασθενείς χωρίς συνταγή.
Ο κ. Βίτσος περιγράφει το πρόβλημα: «Λόγω των μεγάλων αποστάσεων και των απομακρυσμένων περιοχών είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στις εφημερίες και τις διανυκτερεύσεις μας, το οποίο μας καταγγέλλουν όλοι οι συνάδελφοι που είναι στο πρόγραμμα εφημεριών και διανυκτερεύσεων. Υπάρχει ένα κενό σ’ αυτό το σημείο. Δηλαδή 12 τη νύχτα, ή 3 η ώρα τα ξημερώματα, ή Κυριακή 11 το βράδυ αποφασίζει κάποιος γιατρός -αυτό δεν θα το κρίνω εγώ- να δώσει μια τηλεφωνική εντολή σε έναν ασθενή να πάρει αντιβίωση. Αυτό πρέπει να βεβαιώνεται με κάποιο τρόπο».
Οι φαρμακοποιοί υποστηρίζουν πως η απόφαση της χορήγησης αντιβιοτικού με τηλεφωνική εντολή, δημιουργεί επιπλοκές στη δουλειά τους.
«Κάθε φορά είμαστε εμείς υπόλογοι και εκτιθέμεθα. Υπάρχει μια πολύ δύσκολη απόφαση να πάρει ένας φαρμακοποιός, είτε να τηρήσει τον νόμο, είτε να αφήσει τον ασθενή χωρίς αντιβίωση. Πρέπει κάποια στιγμή εφόσον υφίσταται και είναι ένα πραγματικό πρόβλημα να βρεθεί μια λύση για να είναι πλήρης η συνταγογράφηση των αντιβιοτικών. Δηλαδή ακόμη κι όταν ένας γιατρός πιστεύει κατά την κρίση του ότι χρειάζεται το φάρμακο, αυτό πρέπει με κάποιο τρόπο να δηλώνεται και να φαίνεται στο σύστημα».
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) μαζί με τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ) έχουν προτείνει από κοινού να αναπτυχθεί μια πλατφόρμα που θα καλύπτει αυτήν την ανάγκη, με χρηματοδότηση και από τους παραπάνω δύο φορείς.
Φαρμακοποιοί: Να γίνονται strep test στα φαρμακεία
Το τρίτο από τα 7 μέτρα που προτείνουν οι φαρμακοποιοί είναι να επιτραπεί η διενέργεια strep test στα φαρμακεία, όπως συμβαίνει σε χώρες του εξωτερικού.
Τα strep test δεν είναι για διάγνωση είναι ένα βοηθητικό εργαλείο, που συμβάλλει ώστε ο γιατρός να συνεκτιμήσει τις παραμέτρους για να βγάλει μια απόφαση. Πρόκειται για γρήγορα τεστ που χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν την παρουσία των βήτα αιμολυτικών Στρεπτόκοκκων της ομάδας Α σε φαρυγγικά επιχρίσματα. Το θετικό τεστ υποδεικνύει πιθανό όφελος από τη χορήγηση αντιβιοτικού στον ασθενή.
Ο έλεγχος για την παρουσία των στρεπτοκόκκων είναι χρήσιμος ακριβώς γιατί επιτρέπει στο γιατρό να αποφύγει την άσκοπη χρήση αντιβιοτικών για λοιμώξεις που οφείλονται ιούς, μειώνοντας έτσι τη συχνότητα εμφάνισης ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά.
«Το φαρμακείο δεν μπορεί να κάνει διάγνωση, μπορεί, όμως, να δώσει ένα παραπάνω στοιχείο στο γιατρό που βλέπει μια κλινική εικόνα για να αποφασίσει την αγωγή, να πάρει τη θεραπευτική απόφαση. Είναι ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια του γιατρού, που έχει αποδειχθεί με βάση τη βιβλιογραφία ότι είναι σημαντικό και βοηθητικό πολύ και ότι περιορίζει τη χρήση των αντιβιοτικών», εξηγεί ο κ. Ανδρέας Βίτσος.
Ακόμη 4 μέτρα
Οι φαρμακοποιοί διευκρινίζουν ότι ο κλάδος είναι διατεθειμένος να συμβάλλει στην επιτυχία του σχεδίου για τη μείωση της μικροβιακής αντοχής, με τις ακόλουθες ενέργειες:
Να υλοποιηθούν ενημερωτικές δράσεις σε σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων με τη συμβολή των κατά τόπους φαρμακευτικών συλλόγων.
Να αναπτυχθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα από το ΙΔΕΕΑΦ σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς αναφορικά με την ορθή χρήση αντιβιοτικών και να δίνεται πιστοποίηση.
Να γίνουν ενημερωτικές δράσεις για την προαγωγή του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού ενηλίκων από τους φαρμακοποιούς και τους συλλόγους τους.
Τέλος, να γίνονται τακτικά συναντήσεις για την παρακολούθηση της εκτέλεσης του επιχειρησιακού σχεδίου.
