Ένα μουσείο και μία έκθεση που ξεχωρίζουν στην «πινέζα» του χάρτη και αξίζει να επισκεφθείτε σαν βρεθείτε τον Έβρο και την περιοχή της Ορεστιάδας, δίπλα ακριβώς στα σύνορα με την Τουρκία. Ο λόγος για το Μουσείο των Καραθεοδωρή στη Νέα Βύσσα και τη Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας στις κοντινές Καστανιές, που λειτουργεί και ο ομώνυμος μεθοριακός σταθμός. Δύο «διαμαντάκια» πολιτισμού και γνώσης, που εκπλήσσουν ευχάριστα τον επισκέπτη, όπως και το πάθος και το μεράκι των ανθρώπων που προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους, με τις οργανωμένες ξεναγήσεις τους.
Στην πατρίδα των Καραθεοδωρή
Περίπου 4 χλμ βόρεια της Ορεστιάδας, ο δρόμος δεξιά οδηγεί στην Καβύλη και από εκεί στη Νέα Βύσσα. Μικρά περιποιημένα χωριά, που οι περισσότεροι έχουμε συνδέσει με στρατόπεδα, φυλάκια και περιπολίες δίπλα στα σύνορα. Από τις καλλιέργειες που ξεχωρίζουν στα εύφορα χωράφια, είναι τα σκόρδα, «σήμα κατατεθέν» της Νέας Βύσσας, που κλείνει φέτος έναν αιώνα ζωής. Το 1923, με την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, οι κάτοικοι της παλιάς Βύσσας, (Μποσνοχώρι) άφησαν το χωριό τους, πέρασαν τα σύνορα και εγκαταστάθηκαν στη σημερινή Νέα Βύσσα, μόλις 4 χλμ από την παλαιά τους γενέθλια γη.
Το Μουσείο των Καραθεοδωρή στεγάζεται στο παλαιό δημοτικό σχολείο της Ν.Βύσσας//Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
«Τι σχέση μπορεί να έχει η φημισμένη οικογένεια, δυναστεία καλύτερα, των Καραθεοδωρή με τη Νέα Βύσσα» διερωτώμασταν μπαίνοντας στο χωριό με τους μεγάλους δρόμους και τα πολλά σπίτια και καταστήματα, που ξεχωρίζουν με παραδοσιακή αρχιτεκτονική τους. Η αλήθεια είναι ότι γνωρίζαμε κάποια πράγματα για τον μεγάλο μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή (1873-1950), που διακρίθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι όμως για άλλα μέλη της οικογένειας που επίσης άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους, λόγω του έργου και της προσφοράς τους
Το Μουσείο παρουσιάζει τις σημαντικότερες προσωπικότητες της οικογένειας Καραθεοδωρή/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Την απορία μου τη λύνει ο εκπαιδευτικός Σαράντης Σαραντίδης, που μας υποδέχεται στην είσοδο του μουσείου που στεγάζεται στο παλαιό πετρόκτιστο δημοτικό σχολείο του χωριού, δίπλα από την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. «Η οικογένεια Καραθεοδωρή κατάγεται από την παλιά Βύσσα, το Μποσνοχώρι, λίγα χλμ. παρακάτω από το σημερινό χωριό μετά τη συνοριακή γραμμή. Είναι από τους προγόνους μας που είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι» μας λέει, παρουσιάζοντάς μας τα πρόσωπα της οικογένειας που είναι αφιερωμένο το μουσείο.
Ο εκπαιδευτικός Σαράντης Σαραντίδης πραγματοποιεί ξεναγήσεις στο χώρο του μουσείου/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα βιογραφικό-ιστορικό μουσείο, το οποίο εξιστορεί πτυχές από τη μυθιστορηματική ζωή και το έργο των Καραθεοδωρή από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Με επίκεντρο τον σπουδαίο μαθηματικό Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, παρουσιάζονται στο Μουσείο τέσσερις ακόμα εξέχουσες προσωπικότητες της οικογένειας, που άφησαν την σφραγίδα τους στις επιστήμες, την πολιτική και την παιδεία των τελευταίων δύο αιώνων καθώς και οι γυναίκες τους.
Tα μέλη της οικογένειας «ζωντανεύουν» με τη χρήση της νέας τεχνολογίας/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Ο πανεπιστήμων ιατρός γενάρχης της, Στέφανος Καραθεοδωρή (1789 –1867), ο ανιψιός του Κωνσταντίνος Αντ. Καραθεοδωρή (1802-187) επίσης ιατρός, ο πολιτικός Αλέξανδρος Καραθεοδωρή (1833-1906), πεθερός του μαθηματικού, και ο Ιωάννης Χατζηαργύρης (1913-2004) ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες του 20ου αιώνα στην εφαρμοσμένη πληροφορική και τη μηχανολογία, γνωστός ως John Argyris. Σημαντική θέση κατέχουν και οι γυναίκες της οικογένειας, η Λουκία Μουρούζη-Μαυροκορδάτου, η γιαγιά του μαθηματικού Ευθαλία Πετροκοκκίνου, η Κασσάνδρα Μουσούρου, η Κλεοπάτρα Φωτιάδη μικρανεψιά του Κ. Καβάφη, αλλά και η μεγάλη πεζογράφος μας Πηνελόπη Δέλτα, σύζυγος του Στεφάνου Δέλτα, ιδρυτή του Κολλεγίου Αθηνών.
Μέσα από ιστορικά ντοκουμέντα και πολύτιμα κειμήλια, τα οποία έχουν δωρίσει οι απόγονοι της οικογένειας και συνάμα έχει συγκεντρώσει το μουσείο, καθώς και με διαδραστικές εφαρμογές που δίνουν την ευκαιρία στον επισκέπτη να εμβαθύνει στο ιστορικό περίγυρο στον οποίο έζησαν και έδρασαν τα σπουδαία αυτά πρόσωπα, παρουσιάζεται διεξοδικά η ζωή και το έργο τους.
Η ιστορία της οικογένειας Καραθεοδωρή ξεκινάει από την παλαιά Βύσσα/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
«Είναι μια οικογένεια διηπειρωτικών προσωπικοτήτων, που ξεπέρασαν τα στενά όρια της ιδιαίτερης πατρίδας τους και μέσω της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και ουσιαστικά του αυτοκρατορικού κύκλου της Κωνσταντινούπολης, πέτυχαν να κινούνται με ευκολία στα όριά της, αλλά και στην Ευρώπη» λέει ο κ. Σαραντίδης. Στα λόγια του διακρίνουμε εύκολα το πάθος και την αγάπη για τη διάδοση της ιστορικής γνώσης και όλων όσων έχουν πετύχει διαχρονικά τα μέλη της οικογένειας του Στέφανου Καραθεοδωρή, με καταγωγή από το ταπεινό Βοσνοχώρι, και οι απόγονοί του. (Πληροφορίες: www. caratheodorymuseumneavyssa.gr / Τηλ. 6981011223)
Η Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας «Ευγένιος Ευγενίδης»
Αφήνοντας πίσω μας τη Νέα Βύσσα και το εντυπωσιακό -ομολογουμένως- Μουσείο των Καραθεοδωρή, κινούμαστε βορειοανατολικά για τις κοντινές Καστανιές: το χωριό-μεθοριακός σταθμός ουσιαστικά στα σύνορα με την Τουρκία, που ήρθε στην επιφάνεια με τα επεισόδια του 2020. Σήμερα, βέβαια, τίποτα δεν θυμίζει την ένταση και τις εικόνες εκείνης της εποχής, με την ηρεμία και την κανονικότητα να έχει επανέλθει. Δεν είναι μόνο η ομορφιά του τοπίου δίπλα στον ποταμό Άρδα, που μας έκανε να βρεθούμε στο χωριό, αλλά και η Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας που πρόσφατα άνοιξε και επίσημα τις πύλες του.
Τo παλαιό δημοτικό σχολείο του χωριού ανακαινίστηκε και στεγάζει πλέον την Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Πρόκειται για μία εντυπωσιακή διαδραστική έκθεση που δημιουργήθηκε και δωρήθηκε στο δήμο Ορεστιάδας από το Ίδρυμα Ευγενίδου, με τη συμβολή του Διεθνούς Γαλλικού Κέντρου Επιστήμης και Τεχνολογίας -Cité des sciences et de l’industrie-, που θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα και πλέον πρωτοπόρα ιδρύματα στον χώρο της επιστημονικής μουσειολογίας. Πρόκειται ουσιαστικά για μία ζωντανή, διαδραστική «περιπέτεια» στον συναρπαστικό κόσμο της επιστημονικής γνώσης και των τεχνολογικών επιτευγμάτων, για ένα «ταξίδι» στο μέλλον.
Διαδραστικά πειράματα για τη σύνθεση των χρωμάτων/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Η Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας στεγάζεται στους χώρους του παλαιού Δημοτικού Σχολείου του χωριού, που έκλεισε πριν χρόνια ελλείψει μαθητών. Πλέον, έχει εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο κέντρο που απευθύνεται σε μαθητές και φοιτητές -και όχι μόνο- προσφέροντας γνώση, καινοτομία και εμπειρία μέσα από πραγματικές καταστάσεις πειραματισμού, σε ένα έντονο διαδραστικό περιβάλλον.
«Η Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας σχεδιάστηκε και διαμορφώθηκε προκειμένου να απευθύνεται σε μαθητές και φοιτητές, χωρίς να σημαίνει αυτό ότι δεν είναι ανοιχτή στο ευρύ κοινό» σημειώνει ο καθηγητής φυσικής κ. Στράτος Μουτουσίδης, που συντονίζει τις περιηγήσεις μαθητικών γκρουπ στους χώρους της έκθεσης. Ο ίδιος δηλώνει ότι πρόκειται για ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό εργαλείο, μέσα από το οποίο οι επισκέπτες μπορούν να πειραματιστούν παρεμβαίνοντας στο εκθεσιακό περιβάλλον, να δοκιμάσουν τις γνώσεις τους, να αφήσουν ελεύθερη τη φαντασία και την εφευρετικότητά τους, συνδυάζοντας αρμονικά μάθηση και ψυχαγωγία.
Ο καθηγητής φυσικής Στράτος Μουρατίδης μας ενημερώνει για την «διπλό έλικα» του DNA/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Η Διαδραστική έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Συνολικά 75 διαδραστικά εκθέματα φυσικής, χημείας, βιολογίας, μαθηματικών, πληροφορικής και ρομποτικής παρουσιάζονται στις τρεις θεματικές ενότητες, που εκτείνονται στους χώρους του πρώην δημοτικού σχολείου των Καστανέων: Ύλη και Υλικά. Επικοινωνία, ήχος και εικόνα. Bιοτεχνολογία.
Πατώντας κουμπιά, πληκτρολογώντας, γυρίζοντας διακόπτες, συνδυάζοντας εικόνες και ήχους, ο επισκέπτης παρεμβαίνει στο εκθεσιακό περιβάλλον εξερευνά, ανακαλύπτει και μαθαίνει. Διαφορετικά υλικά με ποικίλες ιδιότητες και εφαρμογές, τεχνολογικές συσκευές και εργαλεία της καθημερινής ζωής, ομοιώματα ζωτικών στοιχείων των ζωντανών οργανισμών, αποκαλύπτουν θεμελιώδη επιστημονικά αξιώματα και αρχές.
Διαδραστικά πειράματα για τον όγκο και τη μάζα/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης
Το Ίδρυμα Ευγενίδου, τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει αναπτύξει και συνεχίζει να αναπτύσσει μια ιδιαίτερα στενή επαφή με την Θράκη και ιδιαίτερα με τον ακριτικό Έβρο. Ο ιδρυτής του, Ευγένιος Ευγενίδης (1882-1954), εφοπλιστής και εθνικός ευεργέτης, καταγόταν από το Διδυμότειχο. Η Διαδραστική Έκθεση Επιστήμης και Τεχνολογίας «Ευγένιος Ευγενίδης» εγκαινιάστηκε τον περασμένο Ιούνιο από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου (Πληροφορίες: www.orestiada.gr / Τηλ. 2552085499)
